مواجهه با ادب کهن با درک معاصر کار دست خیلی‌ها داده. تفاوت‌های ظریفی بین ذهنیّت و بافتار سنّتی با ذهنیت و بافتار امروزی هست که گاه در متنی که ظاهراً هیچ نکته‌ای ندارد خواننده را به‌کل به بیراهه می‌برد.

این نقد شخصی نیست. من نقطه ضعف زیاد دارم ولی ضعف حافظه و حاضرجواب نبودن جزء آن‌ها نیست، و لزومی هم ندارد خیال کنیم هر کس ناقد چیزی است که ندارد.

در منطق آمده که «در تعریف، باید معرِّف أَجْلَی و أَظْهر از معرَّف باشد» و اگر بنا باشد به این قاعده گردن نهیم، سکوتِ من اولی از سخن‌گفتن‌ام است! در این تنگناها باید دست به دامان ذوق ادبا شد که گفته‌اند: «آب دریا را اگر نتوان کشید، هم به قدر تشنگی باید چشید».

رموز و حقایق نهفته هستی و سطوح عمده زندگی بشر در ادبیات متجلی است. ادبیات نزدیک ترین شگرد بیانی به هیجانات، نیازهای روحی و التذاذ انسان است و بیشتر مردم از منظر تخیلی آن، مفاهیم غامض و معرفتی را درک می کنند. اما این ساحت عظیم، نظام واره های بسیار دارد و ساختارهای سیال و غیر منتظره و نو به نو. برای همین تابع یک سنجه مشخص و عینی و قابل اندازه گیری نیست.

از 1000 تا 1850 میلادی خواه شاعری اصفهانی بودید، یا دیپلمات عثمانی اهلِ استانبول، یا مقامی هندی، یا بازرگانی اهل سمرقند، یا حتی امپراطوری بر کرسی سلطنت دهلی، به احتمال زیاد از زبان پارسی بهره‌ای داشتید.

فارسی که با نام‌های فارسی نو و فارسی دری نیز شناخته می‌شود و پیش از سده‌های نخست اسلامی احتمالاً عمدتاً دری نامیده می‌شده در واقع محصول دگرگونی‌های آوایی و دستوری پهلوی (یعنی همان پارسیگ) بوده و مردمِ آن عهد به‌سادگی متوجه این امر می‌شدند که دری امتداد طبیعی همان پارسیگ است.

در کلاس‌های نویسندگی توصیه می‌کنند که برای بهتر نوشتن، باید بسیار خواند. یعنی مسیر موفقیت در نویسندگی، مطالعه خوب است. احوال و آثار بزرگترین شاعر زبان فارسی، سعدی شیرین‌سخن، یک مثال کلاسیک برای درستی این حرف می‌تواند باشد.

هر چه بیشتر کارهای نویسندگان را بخوانیم، بهتر می‌توانیم به سوی شناخت از ذهن‌ و خودمان، رشد کنیم. هر یک از نویسندگان بزرگ، بسان جستجوگر ماهری است که گوشه‌های رمز آلود وجود را آشکار می‌کنند. بعضی از این مکتشفین قاره‌ها را کشف می‌کنند، بعضی دیگرشان تمام عمر خود را صرف طرح انداختن یکی دو جزیره کوچک می‌کنند. و بعضی فقط به رودخانه‌ یک وادی یا خلیج کوچکی اکتفا می‌کنند. به دلیل درست کردن نارسایی‌ها و جهالت‌مان، همه شان شایسته‌ی گرامی داشتن هستند، ورنه ما به تنهایی در خم و پیچ این جهان گم می شدیم.

وقتی آبروی‌تان به خطر می‌افتد، باید راهی برای غلبه بر بدگویان‌تان پیدا کنید. اما شایعه و عیب‌جویی مرگ‌بار نیستند، بلکه می‌توان آن‌ها را به شهرت و اعتباری بزرگ‌تر و ماندگارتر تبدیل کرد.

زبان‌های ایرانی که در محدودهٔ بزرگ جغرافیایی جای گرفته‌اند، زبان‌های خویشاوندی هستند که از زبانی مشترک و کهن که زبان «مادر» نامیده می‌شود مشتق شده‌اند.

نوشتار حاضر ترجمه‌ای است از قسمت دوم بخش پنجمِ کتاب زیر که توسط خانم لیلا ذوالقدری انجام شده است: Susan Wise Bauer, The Well-educated Mind: a guide to the classical education you never had

جالب است در این واقعیت هم تأملی کنیم که میان چیزی که فاشیست‌های غربی از ادبیات می‌خواستند با آنچه بالشویک‌ها می‌خواهند تفاوتی وجود ندارد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای: «مرحوم علامه‌ی طباطبائی (رضوان‌الله‌علیه) در حدّی بود که اگر منحصر به فقاهت میشد، یقیناً به مرجعیّت تقلید میرسید... امّا ایشان آمد مشغول فلسفه گردید و رکنی شد، و بعد از آنکه در قم هیچ نشان قابل توجّهی از فلسفه نبود، آن را احیا کرد؛ شاگردانی تربیت نمود، معارف فلسفه را راه انداخت و گسترش داد.» ۱۳۷۰/۶/۳۱

«کتابخوانی جزو کارهای اصلی زندگی است و اگر به این باور برسیم هیچ کاری، مانع کتابخوانی نخواهد شد.» ۱۳۸۹/۰۲/۲۲

سوال هایی از قبیل چرا باید کتاب بخوانیم؟ چرا باید فلسفه بخوانیم؟ چرا باید رمان بخوانیم؟ آنقدر تکراری و کلیشه‌ای‌اند که شاید بهتر باشد بگوییم «از این تکراری تر ممکن است؟.» هر سایت، کتاب، نشریه، و کانال مربوط به فلسفه و فرهنگ را بگردید مطلبی درباره این سوالات پیدا می‌کنید و نویسنده‌ای که سعی کرده تا پاسخی بدهد. من هم در این نوشته کوتاه می خواهم ببینم چرا باید رمان بخوانیم یا به بیان دقیق تر چرا باید رمان/داستان/ زندگی‌نامه بخوانیم؟

دستور پنج استاد یکی از کتاب‌های کلاسیک در زمینه دستور زبان فارسی است که ابتدا در دهه ۱۳۲۰ شمسی منتشر شد و پس از آن ناشران مختلف آن را بازنشر کردند. نویسندگان کتاب عبارت‌اند از: محمدتقی بهار، جلال‌الدین همایی، بدیع‌الزمان فروزانفر، رشید یاسمی و عبدالعظیم قریب.

زمانی که بسیاری به تجلیل از کتاب «غلط ننویسیم» ابوالحسن نجفی می‌پرداختند، محمدرضا باطنی در دو مقاله «اجازه بدهید غلط بنویسیم» و «هیاهو بر سر هیچ» به نقد صریح این کتاب پرداخت و یا در گفت‌وگویی خط فارسی را «معلول» خوانده بود. در ادامه مروری خواهیم داشت بر بخشی از دیدگاه‌های او.

این مقاله متن سخنرانی استاد پوری سلطانی است که به مناسبت هفته کتاب در ۲۸ آبان ۱۳۵۶ در کتابخانه ملاصدرای دانشگاه شیراز ایراد شد.

خلاصه‌شده از: کاوه بیات. «فرهنگستان اول و دشواری‌های وضع و ترویج واژ‌ه‌های نو». در: دربارهٔ زبان فارسی. زیر نظر نصرالله پورجوادی. تهران: #مرکز_نشر_دانشگاهی، ص ۳۴۷–۳۵۵.

تعریف زبان‌شناسی به روایت سایت آکسفورد

ثریا مطهرنیا، کارشناسی ارشد مدیریت، نویسنده چند کتاب، با سال‌ها سابقه معلمی در روستاهای محروم، اکنون در روستای بیجار کردستان خدمت می‌کند. او یک موسسه خیریه راه‌اندازی کرده و تاکنون به بیش از ۱۱۰۰ دانش‌آموز یاری رسانده، برای زنان نیازمند کارآفرینی کرده، مدارس فرسوده را بازسازی، و برای زلزله‌زدگان و سیل‌زدگان کمک جمع‌آوری کرده است. مطهرنیا همچنین روش‌های آموزشی تازه و به‌روزی را به کار می‌گیرد که نرخ ترک تحصیل دانش‌آموزان منطقه را به صفر رسانده است.

ملامحسن این غزل سیاسی اجتماعی را در یکی از شهرهای بزرگ مرکز ایران (احتمالاً قم، کاشان، اصفهان یا شیراز) در نیمۀ دوم قرن یازدهم سروده است. او همۀ صاحب‌منصبان شهر خود را آلوده به فریب و دغل و ظلم وصف کرده است. غزلِ سیصد و پنجاه ساله، همچنان وصف الحال جامعۀ ماست.

نوشتار حاضر ترجمه‌ای است از قسمت اولِ بخش پنجمِ کتاب زیر که توسط خانم لیلا ذوالقدری انجام شده است:

Susan Wise Bauer, The Well-educated Mind: a guide to the classical education you never had

حدود ۲۵۰ سال پیش، شاعری گمنام از سادات موسوی اصفهان، به نام میرزا جعفر، متخلّص به صافی، از وضعیتی سخن گفته که کشور ما هنوز از آن رها نشده است: جمعی که آبادی خود را در ویران کردنِ دیگران می‌دانند و تمشیّت همۀ کارها نیز در دستِ آن‌هاست.

خواناترین شیوه نگارش شیوه‌ایست که از همه رایج‌تر است و در نتیجه برای مخاطب آشناتر. هر نوآوری املایی‌ شخصی‌ای از طرف شما در جهت خواناتر کردن نوشته‌هایتان نهایتا به ناخواناتر شدن نوشته‌هایتان خواهد انجامید.

هوشیاری و دقت‌نظر امین‌پور از او شاعری مضمون‌یاب و نکته‌پرداز ساخت، اما مضمون یابی و نکته‌پردازی او را از واقعیت‌ها دور نساخت، بلکه نازک‌اندیشی‌های معماگونه را، همچون شاعران سبک هندی به ذهن و زبانش روانه کرد. زبان او در عین سادگی و روانی از زیبایی چشمگیری برخوردار است.

نامش محمّدعلى و از روستای کرم‌خوش از استان غزنین افغانستان بود. در سال ۱۲۸۴ شمسی به دنیا آمد و روز چهارشنبه ۵ / ۶ / ۱۳۶۵ شمسی از دنیا رحلت کرد و در [قبرستان] باغ بهشت قم به خاک سپرده شد.

عمیدالدّین میرزا محمّدتقیّ بن محمّد بن حسین حسینی تبریزی، معروف به حجّةالإسلام و متخلّص به نیّر و عمید (درگذشتهٔ ۱۳۱۲ ه‍ ق) از ادبای مهمّ شیعه است. وی را به خاطر سرودن چند منظومهٔ بلند در عرصهٔ هزل و هجو، باید از طلایه‌داران هجوسرایی در تاریخ ادبیّات شیعی قلمداد کرد.

آموزگار علم و ادب، خاطرات حجّةالإسلام غلامحسین روحی از مرحوم شیخ محمّدتقی ادیب نیشابوری است. جناب روحی هشت سال از عمر تحصیلیِ خود را در مشهد الرّضا - علیه السّلام - گذرانده و در محضر ادیب نیشابوری درس خوانده است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای: «شخصیت عظیم نبی مکرم اسلام در صدر سلسله‌ی انبیا و اولیا قرار گرفته است و ما مسلمانان موظّف شده‌ایم که به آن بزرگوار اقتدا کنیم.» ۱۳۷۹/۰۲/۲۳

سخنان دکتر کریم مجتهدی، چهره ماندگار فلسفه، پیرامون اهمیت مراقبت از زبان فارسی در برنامه شوکران (آبان ۱۳۹۸)

بدعت ضد سنت است، یعنی عقیده یا فعلی نو که خلاف سنت رسول باشد. مفهوم نزدیک به آن را در زبان انگلیسی heresy و در زبان فرانسوی hérésie و در زبان آلمانی Häresie می‌گویند.

محمد زارع شیرین کندی (مترجم و پژوهشگر حوزه فلسفه و نویسنده) تازه‌ترین یادداشت خود را به تولد محمدرضا شفیعی کدکنی در ۱۹ مهر اختصاص داده است.

تأثیر نویسنده بر خواننده بدیهی است؛ اما از تأثیر خوانندگان بر نویسندگان هم نباید غافل بود. اثرگذاری مخاطبان بر نویسندگان، قدری پیچیده و نامرئی است.

"دیوان حافظ" تاریخِ مقطرّ ایران است. از حافظ هرجا حرفی به میان آید خود به خود کنجکاوی برانگیخته می‌شود،

باز انشار بیانات رهبر انقلاب در آیین گشایش کنگره جهانی حافظ به سال 67 در سالروز عزیز همیشگی ملت ایران و درّ یگانه‌ی فرهنگ فارسی جناب حافظ شیرازی.

این سخنرانی منحصر به فرد، به بخش قابل توجهی از نظرات ادبی مجتبی مینوی توجه دارد که همانا زبان فارسی و خاستگاه تاریخی آن است.

ضرب‌المثل‌ها یا امثال، سرمایۀ گرانقدر و میراث گرانبهای پیشینیان برای آیندگان است. هیچ دانشمند فرزانه‌ای نیست که گذارش به این مجموعۀ عظیم و رنگارنگ بیفتد و شیفتۀ زبان و معانی‌ نهفته در آن نشود.

شَمّ عبارت است از دانش خودکار شده که توانایی ادراک چیزی را با سرعت و بدون نیاز به استدلال و سند یا اطلاعات پیشینی فراهم می‌سازد.

در فروردین سال ۱۳۱۴ خورشیدی طبق بخشنامه وزارت خارجه و تقاضای دولت وقت، برای ارتباطات و مکاتابات بین‌المللی نام ایران (به جای پرس، پرشیا و غیره ) برای کشور ما انتخاب شد