به مناسبت درگذشت آذرتاش آذرنوش
آذرتاش آذرنوش دارای دکترای ادبیات عرب از دانشگاه فرانسه، استاد دانشکده الهیات دانشگاه تهران، مشاور عالی در بخش ادبیات عرب، عضو شورای عالی علمی، عضو هیأت‌های مشاوران عالی دانشنامه فرهنگ مردم ایران و تاریخ جامعه ایران، مؤلف و ویراستار، در مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی بود.
در ایران و در عرف خاص چون سخن از آموزش زبان عربی به میان می‌آید، ناخودآگاه نام آذرنوش تداعی می‌گردید. این استاد ممتاز رشته‌های ادبیات عرب و پژوهش‌های قرآنی دانشگاه، به عنوان نخستین ایرانی موفق به اخذ درجه دکترا در رشته ادبیات عرب شد.
نگاهی به فهرست آثار آذرنوش نشان می‌دهد که او از زمان‌های آغازین تحقیق و پژوهش در روزگار جوانی، هدف واحدی را در برابر خود قرار داد:
- شناسایی و شناساندن فرهنگ و تمدن ایران در جامعۀ عربی پیش از اسلام و قرون اولیۀ پس از ظهور اسلام-
آذرنوش به دنبال بیان تأثیر ایرانیان بر غنای زبان عربی بود. همچنین ایشان قصد داشت نشان دهد که چگونه ایرانیان، با هوشمندی تمام توانستند زبان عربی را از آن خود کنند. به جرأت می‌توان گفت که آذرنوش همۀ همت خود را صرف کاوش در آن دورۀ مهم تاریخی کرد تا پیوستگی عناصر هویت ایرانی را نشان دهد.
از مهمترین آثار ایشان می‌توان به کتاب «چالش میان فارسی و عربی» اشاره کرد. یکی از مسائل مهم در تاریخ عمومی ایران پس از اسلام و در تاریخ ادبی ایران، این است که زبان فارسی چطور به‌وجود آمده و توانست در مقابل زبان عربی بایستد و مقاومت کند. آذرنوش در این کتاب نتیجه می‌گیرد که مردم عامی ایران بودند که زبان فارسی را حفظ کردند نه حکومت‌ها.
همچنین کتاب «راه‌های نفوذ فارسی در زبان تازی» از آثار ماندگار این استاد فرهیخته است. بخش اصلی کتاب عبارت است از بررسی آخرین دولت‌هایی که پیش از اسلام، در اطراف عربستان وجود داشته‌اند و نویسنده کوشیده همۀ آثار ایران و تمدن ایرانی را که در تاریخ این دولت به چشم می‌خورد بازنماید. در این کتاب به موضوع فتح یمن به دست ایرانیان، حاکمان ایرانی یمن، و نیز اسلام آوردن ایشان پرداخته و سعی کرده اشتباهات تاریخ‌نویسان را در مورد نام و تعداد حکام ایرانی یمن تصحیح کند.
از سایر آثار آذرتاش آذرنوش می‌توان به «ترجمه فتوح البلدان بلاذری»، «تاریخ زبان و فرهنگ عربی»، «تاریخ ترجمه از عربی به فارسی»، «ترجمۀ مقدمه بر الشعر و الشعرای ابن قتیبه» و «تاریخ چوگان» اشاره کرد.
