اسلامی ندوشن فرزند ایران است و برای اعتلای فرهنگ و ادبیات کوشید

به نقل از خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و اندیشه: سعید تقدیری استاد زبان و ادبیات فارسی در پی درگذشت محمدعلی اسلامی ندوشن، یادداشتی نوشته که برای انتشار در اختیار مهر قرار گرفته است.

متن این‌یادداشت به شرح زیر است:

«دکتر محمد علی اسلامی ندوشن» مردی نجیب از اهالی فرهنگ و ادبیات ایران، با کارنامه‌ای درخشان است که سالیان متمادی در این عرصه یکه‌تازی کرده است. علاقه او به تاریخ، فرهنگ و ادبیات فارسی را تا آنجا می‌توان دانست که این مهم، در سر تا سر آثارش به چشم می‌خورد. به راستی که او را می‌توان «فرزند ایران» دانست که عمری در اعتلای فرهنگ و ادبیات سرزمین خود کوشیده است. نویسنده‌ای پر تلاش که هرچه می‌نوشت نخست با عمق جان درک می‌کرد و هرگز چیزی نگفت که به آن معتقد نباشد.

در بخش دیگری از یادداشت آمده است: اسلامی ندوشن با زاویه نگاه خاص خود به تاریخ و ادبیات در ایران، مانند باستان‌شناسی که در احوال گذشتگان همواره می‌کاود و نو به نو به کشف اثری دست می‌یابد، در عرصه ادبیات فارسی به اکتشاف ظرایف در متون ادبی پرداخته است. در هر نمونه‌ای از ادبیات، او با دانش فراوان و توانمندی منحصر بفرد خود، لایه‌ها و سطوح پیچ در پیچ متون تخصصی را کنار می‌زند و تا هسته آن پیش می‌رود؛ همچنین آشنایی او با زبان و فرهنگ اروپایی و نیز گستره اطلاعاتش از ادبیات و فرهنگ ایران، سبب می‌شد تا او با نگاهی تطبیقی و جهانی به بررسی الگوهای مشترک میان ملت‌ها و فرهنگ‌ها بپردازد.

در بخش میانی یادداشت آمده است: علاقه وافر اسلامی ندوشن به ایران و تاریخ پر فراز و نشیب این سرزمین، به ویژه پژوهش‌های گسترده در شاهنامه فردوسی و اساطیر ایران، سبب شده است تا در این زمینه نهضتی فکری ایجاد شود، بنایی که اسلامی ندوشن پایه‌گذار آن بوده و بی‌شک بعد از او توسط دوستداران و هم‌فکران وی ادامه و گسترش خواهد یافت؛ جای آن دارد تا بنیادی تخصصی با نام دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن بنا نهاده شود تا با غور و تتبع در آثارش، بتوان رد پای تفکرات او را نیز در سایر متون ادبی و اشعار و منظومه‌های فارسی کارنشده یافت.

در ادامه یادداشت آمده است: اندیشه دکتر اسلامی ندوشن در مواجه با ادبیات و فرهنگ ایران نیز فوق‌العاده است؛ او تاریخ را در تاریخ می‌دید و با زبانی نو به تفسیر آن می‌پرداخت. هوش خارق‌العاده، نگاه تیزبین، درک صحیح، قدرت واکاوی و تجزیه و تحلیل او در مسائل مختلف داستانی، متون حماسی و ادبیات غنایی ایران، او را به استادی همه فن هنر تبدیل کرده بود؛ علاوه بر این هنرمندی او در پیوند بین تاریخ و ادبیات گذشتگان و آشتی آن با نسل امروز مثال‌زدنی است؛ او در هضم پیچیدگی‌های کلام و تبدیل متون سخت به مفهومی ساده و همه فهم چیرگی تمام داشت.

در پایان یادداشت آمده است: استاد اسلامی ندوشن را می‌توان از آخرین افرادِ نسلِ پیران محقق و ایران‌پژوه به شمار آورد که در این سالیان با وجود کهنسالی، همچنان الهام بخش و پر فایده بود؛ استادی تمام که به هم نسلی‌های از دنیا رفته‌اش: منوچهر ستوده، احسان یارشاطر، باستانی پاریزی، ایرج افشار و دیگر بزرگان پیوست. خدایش بیامرزد.

جهان یادگارست و ما رفتنی
ز مردم نماند جز از گفتنی

به نام نکو گر بمیرم رواست
مرا نام باید که تن مرگ راست