کارکردهای انسان ۲۵۰ ساله از دیدگاه مقام معظم رهبری(دامت برکاته)
ارائه کننده: حجت الاسلام و المسلمین غلامرضا بهروزی لک
ناقدین: حجج الاسلام آقایان حسین الهی نژاد، زهیر دهقانی و امیرمحسن عرفان
دبیرعلمی: آقای سید حامد شاهرخی
کتـاب انسـان 250سـاله، شـامل دیدگاه‌هـا و سـخنرانی‌های مقـام معظـم رهبـری، بـه عنـوان یـک ایـده طـراوت آمیـز، تحلیل تاریخ سیاسـی امامت، در 250سـال نخسـت میباشـد.
ائمـه (ع)، نـور واحـدی هسـتند کـه امامـت آنهـا از صـدر اسـلام و امامـت جانشـینی پیامبـر، تـا کنـون کـه قریـب بـه 1200سـال از آن میگـذرد، امتـداد یافتـه اسـت. انسـان 250سـاله، داسـتان 11 امـام معصـوم شـیعه اسـت کـه از سـال دهـم هجـری تـا سـال 260-261 هجری را شـامل میشـود. از ایـن رو، نـگاه مقـام معظـم رهبـری در ایـن کتـاب، نـه تاریخـی و نـه اسـتدلال اعتقـادی اسـت؛ بلکه یک نـگاه تحلیلی فراتاریخـی اسـت. در ایـن نـگاه تحلیلـی بـه بحـث امامـت و اهـداف آنهـا در دوران مربـوط بـه خـود و نیـز بحـث جدایـی دیـن و سیاسـت پرداختـه شـده اسـت.
مأموریت انسان 250 ساله
بـه اعتقـاد مقـام معظـم رهبـری، امامـان(ع) بـر خـاف ظاهـر غیـرسیاسـی خـود، بــا شــیوه‌های مختلفــی چــون دعا (ماننــد ســیره امــام ســجاد (ع))، قیام (ســیره امـام حسـین (ع))، کرسـی علمـی و جانشـینی و ولایـتعهـدی، هـدف سیاسـی برجســته‌ای چــون ایجــاد و تحقــق بخشــیدن بــه فــرج و حکومــت را دنبــال می‌نمودنـد؛ کـه موضـوع اصلـی ایـن کتـاب نیـز میباشـد. بـه نظـر ایشـان، در واقـع، مأموریـت انسـان 250 سـاله، تحقـق فـرج و تأسـیس حکومـت میباشـد و همـه ائمـه بــا شــیوه‌های مختلــف بــه دنبــال ایــن مهــم بودنــد.
برخلـاف نگاه‌هـای غیـر سیاسـی کـه در جاهـای مختلـف کتـاب، بـه مهدویـت وصـل شـده اسـت؛ امامـان (ع)، همگـی بـه عنـوان نـور واحـد، دنبـال یـک انسـان واحـد بودنـد و در ادوار مختلـف امامـت خـود، بـه مأموریـت خود کـه همـان تحقـق فــرج اســت، پرداخته‌انــد.
بــا توجــه بــه فرمایشــات مقــام معظــم رهبــری و نــگاه تحلیلــی کلان ایشــان در ارتبــاط مهدویــت، چنــد نکتــه در ایــن نشســت قابــل بررسـی اسـت. نکتـه اول آن اسـت کـه جایـگاه انسـان 250سـاله درتاریـخ اسـلام و یــا در تاریــخ دیــن بــه شــکل کلان چیســت؟ بــا نــگاه تکاملــی و تاریخــی بــه «كَانَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ وَأَنْزَلَ مَعَهُمُ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ»{1} ،مـردم، امـت واحـده‌ای می‌باشـند کـه برای آنها پیامبرانی مبعوث شده است.
دیــن از ابتــدا و در دوران اولیــن نبــی، یعنـی نـوح پیامبـر (ع) بـه صـورت بسـیط و ابتدایـی وجـود داشـته و قدم بـه قدم و با ظهـور انبیـای دیگـر، یکـی پـس از دیگـری تکامـل یافتـه و سـرانجام در دوره پیامبـر اکـرم(ص) بـه کمـال رسـیده اسـت. کـه آیـات شـریفه اظهـار «هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی وَدِینِ الْحَقِّ لِیظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کلِّهِ وَلَوْ کرِهَ الْمُشْرِکونَ»{2}، «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَىٰ لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا ۚ يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا ۚ وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَٰلِكَ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ»{3}، و آیه «.....الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِينا × فَمَنِ اضْطُرَّ فِي مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجَانِفٍ لِّإِثْمٍ فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ»{4} نیـز بدیـن نکتـه نظـر دارد.
از ایـن رو، کامـل شـدن دیـن توسـط پیامبـر اکـرم(ص) صـورت گرفـت کـه بعـد از آن دو دوره، ظهـور انسـان 250 سـاله و دوره غیبـت بعـد از 250 سـال، در اکمـال دیـن وجـود دارد.
پرسش ها و پاسخ های پیرامون فلسفه غیبت
بـا توجـه بـه فرمایشـات مقـام معظـم رهبـری و فلسـفه غیبـت، چنـد سـوال در ایـن زمینــه مطــرح میشــود. ســوال اول آنســت کــه چــرا انســان 250 ســاله بایــد باشــد؛ بدیـن معنـی کـه چـرا دوره غیبـت، بعـد از پیامبـر(ص) اتفـاق نیفتـاد؟ سـؤال دوم آنسـت کـه انسـان 250 سـاله کـه ظهـور یافـت و در دوره‌ای در سـال 261هــ غیبـت یافـت، چـرا بایـد ظهـور و تـداوم داشـته باشـد؟ سـوال سـوم آن اسـت کـه چگونـه ظهـور و مأموریـت انسـان 250 سـاله، بـه کمـال و نهایـت خـود خواهـد رسـید؟
مقــام معظــم رهبــری در مــورد ســؤال اول صراحتــا بیــان میکنــد کــه مأموریتــی ازپیــش تعییــن شــده بــرای انســان 250ســاله، ضــرورت یافتــه اســت کــه تشــکیل حکومــت دینــی میباشــد و ایــن مأموریــت را از دو زاویــه، مــورد بررســی قــرار داده‌انـد. زاویـه اول آنسـت کـه بـه رغـم تلاش‌هـای ائمـه معصومیـن(ع)، همـه آنهـا عملا موفـق بـه تشـکیل حکومـت نشـدند و سـالهای کمـی از 250سـال(حدودا 5 سـال)، حکومـت تشـکیل شـده اسـت.
زاو یـه دوم آنسـت کـه امامـان معصـوم(ع) سـعی داشـته کـه حکومـت دینـی حـق محـور را بیـان کننـد و حکومتهـای جائـر را تحـت امـر خـود نمـوده تـا ظهـور فـرج و حکومـت آرمانـی را بیـان کننـد. بـر خـلاف زاویــه اول کــه مأموریــت، تشــکیل حکومــت عینــی بــوده اســت، در ایــن زاویــه، مأموریـت، تحقـق فـرج و تبییـن حکومـت آرمانـی و مطلـوب و چگونگـی تحقـق آن خواهـد بـود کـه در ایـن زاویـه، کارکـرد انسـان 250 سـاله نسـبت بـه مهدویـت، زوایـا و ابعـاد آن مشـخص خواهـد شـد.
بدیـن صـورت کـه انسـان 250 سـاله، بـه دنبـال تشـکیل حکومـت بالفعـل نبـوده؛ بلکـه بـه دنبـال حکومـت مطلوبـی اسـت کــه حضــرت موعــود آن را بیــان خواهــد کــرد. و در نــگاه دیگــر، مأموریــت انســان 250 سـاله آنسـت کـه جامعـه شـیعه را در عصـر غیبـت، آمـاده سـازد و جامـع موعود مهـدوی و فـرج آن را بیـان دارنـد.
1. بقره/213.
2. توبه/33.
3. نور/55.
4. مائده/3.
