نهایت توحید و تحقیق
خواجه نصیرالدین [طوسی] ـ قدس الله روحه العزیزـ روایت کرده است از شیخی از مشایخ طریقت و علمای شریعت کی گفت:
اول، پنداشتم کی
من خود را میشناسم
و حق را میشناسم
و حق
خود را میشناسد
و مرا میشناسد.
*
چون به تحقیق نظر کردم
مرا معلوم گشت کی
خود را نمیشناسم
و حق را نمیشناسم
اما حق،
مرا میشناسد
و خود را میشناسد.
*
پس به تحقیق نظر کردم
معلوم شد که
حق مرا نمیشناسد
اما خود را میشناسد.
*
و چون پیشتر رفتم در تحقیق المحقق معلوم شد کی
حق نیز نه خود را میشناسد
و نه مرا میشناسد.
و این نهایت توحید و تحقیق است.
*
در ذیل نوشته به خطی نونویس آمده است:
آن شیخ داند که شیطان ایشان را مسخره کرده
و خواجه (ره) چنین نامربوطی را معتقد نمیباشد.
*
این مکتوب در بیاض کهن شماره 4013
کتابخانه مجلس (ص 110) آمده است.
