آیین نگارش و ویرایش
درستنویسی واژهها و رعایت قوانین دستور زبان در نوشتههای علمی، مذهبی، داستان و غیر داستان و حتی یک نامه معمولی، از عوامل مهم در ارزش و اعتبار این نوشتهها است؛ فرقی نمیکند که زبان فارسی یا انگلیسی یا زبانی دیگر باشد.
درستنویسی واژهها و رعایت قوانین دستور زبان در نوشتههای علمی، مذهبی، داستان و غیر داستان و حتی یک نامه معمولی، از عوامل مهم در ارزش و اعتبار این نوشتهها است؛ فرقی نمیکند که زبان فارسی یا انگلیسی یا زبانی دیگر باشد. خواننده بهمحض اینکه با غلط املایی، عبارات یا جملات مغلق، پیچیده یا مبهم و یا با نادرستی گرامری روبهرو میشود، درباره ارزش و اعتبار نوشتار دچار شک و تردید شده، نسبت به کل موضوع بیاعتماد میشود و حتی رشته بحث در ذهنش گسسته میشود. ازاینرو، در امر پژوهش و نشر، شیوه نوشتن و رعایت املای صحیح واژهها، نگارش مناسب و توجه به ساختار زبانی، روانسازی و زیباسازی جملات اهمیت فراوانی پیدا میکند و یکی از نقشهای بسیار مهم در این امور، به ویراستاران اختصاص مییابد. بهمنظور همراهی با نویسندگان و ویراستاران محترم، شیوهنامهای تهیه شده تا یاریرسان این عزیزان باشد.
نویسنده مسئول اصلی اتقان علمی و طراحی ساختاری متن است. نویسنده با همکاری نماینده انتشارات کتاب جمکران قبل از شروع مراحل تولید، موظف است نسبت به تحویل مرتب و سالم متن اقدام نماید. موارد زیر باید قبل از تحویل متن به نشر مورد دقت و تأیید قرار بگیرد:
تنظیم تمام واحدهای پیش از متن: مشخصات حقوقی کامل نویسنده (فرم اطلاعات مؤلف)، مقدمه و پیشگفتار (در صورت نیاز)؛
تنظیم متن: تنظیم تمام پاورقیها و ارجاع و به همراه تنظیم کتابنامه بر اساس شیوهنامه نشر در انتهای کتاب، ارائه متن کتاب بهصورت ساده و بدون هیچگونه صفحهآرایی (معیار تحویل کتاب Paste: Keep Text Only خواهد بود) و همراه با فهرستگیری، تحویل یکپارچه متن در یک فایل؛
اعلام موارد مورد نیاز برای پس از متن: نمایههای موضوعی و کتابنامه.
تذکر: درصورتیکه نویسنده محترم نسبت به انجام مراحل فوق که وظیفه اوست ناتوان باشد، هزینه انجام مراحل فوق جداگانه محاسبه خواهد شد.
تذکر: قبل از شروع کار در صورت نیاز یا به تشخیص مجموعه، نویسنده باید با ویراستار کار حداقل در یک جلسه جهت جمعبندی نکات ویرایشی صحبت کند و در مدت ویرایش به ابهامات و سؤالات احتمالی ویراستار پاسخ دهد. ویراستار با توجه به حجم کار و توافق با مجموعه نشر موظف است کار رو در چند مرحله به مجموعه تحویل دهد؛ نویسنده میتواند متن را در هر مرحله بررسی نماید.
تذکر: قبل از چاپ اثر، نویسنده باید ماکت نهایی ویرایش و نمونهخوانی شده را ملاحظه و چنانچه در رابطه با کار نظری دارد، مجموعه را در جریان نظرات خود قرار دهد.
ویرایش
ویرایش به سه گونه تقسیم میشود: فنی، زبانی و محتوایی. اگر گونههای دیگری از ویرایش وجود داشته باشد، در زیرمجموعه همین سه نوع قرار میگیرد.
ویرایش نگارشی، صوری یا فنی: مواردی که به نوشتار جزئی متن و کلمات مربوط میشود و به نقش کلمات در جملات کاری ندارد و نگارش متن را بررسی میکند. این ویرایش شامل موارد زیر میشود:
درستنویسی واژگان و اصلاح غلطهای نگارشی؛
یکسانسازی رسمالخط و نگارش واژهها؛
کاربرد درست و مناسب علائم سجاوندی (نقطه، ویرگول، نقطهویرگول و …)؛
رعایت جدانویسی و پیوستهنویسی کلمات؛
رعایت و اصلاح فاصله و نیمفاصله بین کلمات؛
عددنویسی درست عددها و ارقام و تاریخها؛
تنظیم درست نقلقولها؛
کنترل اندازه و قلم حروف و یکسانسازی آن.
تذکر: درباره املا و نگارش کلمات، معیار ما کتاب « فرهنگ املایی خط فارسی براساس دستور خط فارسی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی» به کوشش علیاشرف صادقی و زهرا زندیمقدم است.
ویرایش زبانی: به نحوه تنظیم گفتار و زبان و ادبیات متن توجّه میکند. در این ویرایش فارغ از نگارش و املای کلمات به بررسی درستی و معیار بودن جملات پرداخته میشود. این نوع ویرایش شامل موارد زیر است:
بررسی دستور زبان نگارشی در کل متن؛
بررسی واژهگزینی؛
استفاده از واژگان و عبارتهای مناسب؛
معادلسازی اصطلاحات؛
فارسیسازی کلمات و گزینش برابرهای مناسب؛
اصلاح جملات بر اساس معیارهای دستور زبان؛