هنر منطق در تعریف فارابی

 «... هنر منطق ... هنری که شامل عواملی است که قوۀ عاقله را در جایی که امکان خطا وجود دارد به درست‌اندیشی هدایت می‌کند و بیانگر پرهیز از خطا در استدلال‌هاست.

جایگاه منطق در ارتباط با عقل، چون مرتبه و جایگاه دستور زبان است در ارتباط با زبان، و درست همانگونه که علم دستور زبان، زبان مردمی را که به خاطر زبان آنها این دستور زبان به وجود آمده است، اصلاح می‌کند، علم منطق نیز جایی که احتمال خطا وجود دارد آنچه را که درست است معقول می‌پندارد.

بدین ترتیب ارتباط میان علم دستور زبان نسبت به زبان و بیان، همانند رابطۀ علم منطق به عقل و معقولات است...

هنر منطق وسیله و ابزاری است که وقتی در بخش‌های فلسفه به‌کار می‌رود، علم یقینی از هنرهای تئوری و عملی به دست می‌‌آید، و راهی برای اعتبار و صحّت حقیقت در هر موردی که دانش بررسی می‌شود جز فنّ منطق وجود ندارد».

 

 

فارابی و مکتبش، یان ریچارد نتون، ترجمۀ گل‌بابا سعیدی، انتشارات آزادمهر، 1389ش.