تصحیح یک کلمه از نوروزنامهٔ منسوب به خیام

در فصلی از نوروزنامه که دربارهٔ بازداری است (ص ۵۷ چاپ مرحوم مینوی) چنین آمده: 

 

و شنودم از بازرگانی‌ (ظن مصحح: بازدارانی) که در ایام ما بودند که هیچ کس از ماهان‌مه وشمگیر بهتر نشناخته اندر اشکره را (ظن مصحح: نشناخته‌اند مر اشکره را) ... و علی کامه، که سپاهسالار بدر (در متن چاپی بدون نقطه) خستو بود، نیز نیکو شناختی و لیکن همه متفقند که هیچ کس از ماهان‌مه به ندانستی ...

 

 

این علیِ کامه، یعنی علی پسر کامه، همان کس است که در تاریخ طبرستان مرعشی در چند جا نام او آمده و در قصران، بر کنار جاجرود، کوشکی ساخته بوده و از فرماندهان و صاحب‌منصبان رکن‌الدوله و پسرش مؤید‌الدوله بوده و مسکویه در تجارب الامم گفته که خواهرزادهٔ رکن‌الدوله بوده است.  نام او در تاریخ گزیدهٔ حمد مستوفی  هم به صورت "علی کامهٔ دیلم" مذکور است. او را فخرالدوله بعد از به حکومت رسیدن، ظاهراً به حیلهٔ صاحب بن عبّاد، کشت.

 

در بازنامهٔ نسوی (ص ۹۸ چاپ آقای گردفرامرزی) نیز نام او، بعد از شرحی دربارهٔ تربیت باز، در این عبارت آمده است: "شنیدم که این تدبیر امیر دروانشاه* مهتر پسر علی کامه کردی که او اشکره‌داری بودی که در روزگار او در عراق و خراسان به اشکره داشتن گوناگون چون او کسی نبود."

از اینها به طور مستقیم نمی‌توان پی برد که آن نام که در نوروزنامه هست چیست، ولی من غیر مستقیم می‌توان. ظاهراً این نام جز نام بدرِ حسنویه، یعنی بدر پسر حسنویهٔ کردی، که بعد از مرگ پدر، از متحدان عضدالدوله و برادران او، مؤید‌الدوله و فخر‌الدوله، به شمار می‌رفت نبوده است. مخصوصاً سپهسالاری علی کامه در زمان مؤید‌الدوله برای بدر حسنویه چیزی دور از ذهن نیست. حال یا این کلمه که در نسخهٔ مرحوم مینوی به شکل خستو آمده بوده تصحیف حسنو است که آن را مسامحتاً می‌توان گونه‌ای دیگر از حسنویه دانست، یا اساساً تحریف حسنویه.

کامه خود باید از نامهای مصغر دیلمیان باشد؛ مصغر نامی مانند کامروا که در بین دیلمیان بی‌رواج نبوده. یک شیخ کامویه نیز ذکرش در تاریخ گزیده هست که نام او نیز مصغر چنین نامی است.

 

* دروانشاه ظاهراً تصحیف وردانشاه است که آن نیز از نامهای دیلمیان  بوده است. اگر بتوان به گفتهٔ نسوی اعتماد کرد، ظاهراً علی کامه فرزندی به نام وردانشاه داشته است.

 

سید احمدرضا قائم‌مقامی