نزار قبانی؛ شاعری که عشق را در بین واژهاها به دام انداخت
ادبیات عرب مسحورکنندهترین و روحنوازترین اشعار را دارد. کسی نیست که با خواندن اشعار عربی احساس و اصالت شعر را لمس نکند. یکی از بهترین شاعران ادبیات عرب نزار قبانی است. شاعری که عشق را به خوبی در بین واژهها به دام میاندازد.
او روح مُرده را با عشق زنده میکند و به او یاد میدهد که چگونه باید از عشق سخن گفت، چگونه عاشق شد و چگونه در راه آن، تمامِ خود را فدا کرد.
قبانی فرزند عاشق اما غمگین ادبیات عرب است. زندگی بر او تا میتوانسته سخت گرفته؛ اما شکستهای پیدرپی او را از پا نینداخته و تا آخر عمرش همچنان رو به جلو در حرکت بوده است. میتوان گفت نبوغ و توانایی نزار قبانی الهامبخش شاعران زیادی شده است.
نزار قبانی در تاریخ مارس ۱۹۲۳ (فرودین) در دمشق، پایتخت کشور سوریه، متولد شد. مادر او خانهدار و پدرش کارخانه کوچکی برای تولید حلواهای عربی داشت. آنها چهار فرزند داشتند و زندگی سطح متوسطی را میگذراندند.
نزار قبانی در شهری چشم به جهان گشود که مرکز تحولات سیاسی و اجتماعی زیادی بود و به شکل مستقیم و عمیقی با تحولات جامعه روبهرو شد. در سالهای کودکی این شاعر، دمشق محل جنگ در مقابل فرانسویهایی بود که قصد اشغال و غارت روسیه را داشتند. محلهی آنها نیز در مکان خطرناکی قرار داشت و او از نزدیک گرد و غبار و فشار جنگ را حس میکرد. پدرش انقلابی بود و مقاومت را جزو مهمترین اصول زندگی خود میدانست. او کودکی کنجکاو و جسور بود و مبارزه و مقاومت را از اطرافیان خود میآموخت و از خشم آنها خشمگین و از شادی آنها مسرور میشد.
نزار دربارهی پدرش میگوید: وقتی سربازان سنگال ساعت اولیهی صبح با اسلحه و آرایش جنگی ریختند توی خانهمان و پدرم را با خود بردند و سوار زرهپوش به زندان صحرایی تدمر منتقل کردند، آن روز فهمیدم پدرم برای کار دیگری غیر از شیرینیپزی تلاش میکرده است.
نزار قبانی دیپلم خود را در رشته فلسفه و ادب در دمشق گرفت. مدرسان و معلمان او همگی فرانسوی بودند و نظام تحصیلی دمشق نیز به زبان فرانسه بود؛ بنابراین از همان زمان به زبان فرانسه مسلط شد. استادان فرانسوی او باعث آشناییاش با ادبیات برونمرزی شدند و عشق و علاقه به شعر در او شدت گرفت. اشتیاق و علاقه او به شعر و فلسفه وصف شدنی نبود. از همان سالها شعر گفتن را آغاز کرد گرچه هنوز خام و بیتجربه بود؛ اما شعرهایی میگفت که باعث تحسین اطرافیان و معلمانش میشد.
وی در آوریل ۱۹۹۸ در لندن از دنیا رفت. جنازه نزار قبانی به دستور حافظ اسد رئیس جمهور سوریه با احترام نظامی و تشریفات رسمی بر دوش هزاران نفر از دوستداران شعرش در دمشق زادگاه او به خاک سپرده شد.
دکتر شفیعی کدکنی در کتاب شاعران عرب آورده است: چه بخواهیم و چه نخواهیم، چه از شعرش خوشمان بیاید یا نه، قبانی پرنفوذترین شاعر عرب است.