سه دیدگاه کلی در مورد ادراک حسی

 

واقع‌گرایی مستقیم (direct realism): این دیدگاه معتقد است که تجربه ادراک حسی، نوعی آگاهی بی‌واسطه از اشیاء و رویدادهای فیزیکی‌ای است که مستقل از ذهن در جهان بیرونی وجود دارد. قید 'مستقیم ' این دیدگاه را از واقع‌گرایی غیرمستقیم جدا می‌کند. زیرا واقع‌گرایی مستقیم منکر ادراک حسی بی‌واسطه هستند. قید 'واقع گرایی ' آن را از ایده آلیسم جدا می‌کند. این قید به این معناست که اشیاء و رویداد‌های فیزیکی مستقل از ادراک ما وجود دارد.

 وقتی سیبی را ادراک می‌کنید، بی‌واسطه در حال ادراک ویژگی‌ها و رویداد‌های بیرونی یک سیب فیزیکی هستید. قرمزی، ویژگی خود سیب است، چنانچه چشم خود را ببندید، سیب در جهان بیرونی همچنان قرمز خواهد ماند.

 

واقع‌گرایی غیرمستقیم (indirect realism): این رویکرد، مانند واقع‌گرایی مستقیم، واقع‌گرا است به این معنا که معتقد است آنچه موضوع ادراک حسی است اشیاء و رویدادهایی هستند که مستقل از ذهن وجود دارند. اما بر خلاف واقع‌گرایی مستقیم، بر این باور است که فرد تنها از طریق داده‌های حسی (sense-data) خودش اشیاء و رویداد‌های فیزیکی را تجربه می‌کند. تصور کنید که شما و یک مگس در حال مشاهده یک سیب هستید. تجربه آگاهانه یک مگس از سیب با شما متفاوت است. آنچه یک مگس در حال تجربه کردن آن است ویژگی‌های مستقیم سیب واقعی نیست. بلکه داده‌هایی است که از طریق دستگاه شناختی و بصری  مگس به تجربه آگاهانه‌اش می‌رسد. آنچه مگس مستقیما از آن آگاه است داده‌های حسی است، نه ویژگی شیء فیزیکی. همین امر در مورد ادراک حسی انسان هم صدق می کند.

 

ایده‌آل‌گرایی (idealism): این دیدگاه همانند واقع‌گرایی غیرمستقیم نه تنها منکر ادراک بی‌واسطه اشیاء و رویدادهای فیزیکی است، بلکه علاوه بر آن، اساسا چیزی به نام شیء فیزیکی و رویداد بیرونی مستقل از ذهن را نمی‌پذیرند و بر این باور است که هیچ چیز جدای از ادراک ما وجود و هستی ندارد. از نظر ایده‌آلیسم تمایزی میان ذهن و جهان بیرونی نیست، زیرا وجود مساوی با ادراک است.

 

Arguments against direct realism and how to counter them

 P Le Morvan