- ب ب +

دو تفسیر متفاوت درباب هومر - بخش دوم

دلیل اول من برای این ادعا فقره‌ای در سرود یازدهم اودیسه (۵۴۴ و دنبالهٔ آن) است که در آن با اشاره‌ای کوتاه نشان داده می‌شود در نزاعی که بین اُدوسئوس (اولیس) و آیاس (آژاکس) بر سر جنگ‌ابزارهای آخیلئوس (آشیل) در گرفته، این سلاح‌های شگفت‌انگیز که ساخته شده توسط خدای آهنگری یعنی هفایستوس هستند به اُدوسئوس رسیده و از این رو آیاس از او کینه‌ به دل دارد. این داستان دستمایهٔ چند تراژدی‌ نیز قرار گرفته، مانند تراژدی آیاس نوشته‌ی سوفوکلس. 
هم‌چنین اُوید در کتاب سیزدهم افسانه‌های دگردیسی چشمزدی به این رقابت و همچشمی میان اُدوسئوس و آیاس دارد که بخش اعظم این کتاب را شامل می‌شود. 
اما نکته‌ی این داستان در چیست؟ 
آیاس در زور بازو و جنگاوری برتر از اُدوسئوس است، هومر می‌گوید که شمار چرمه‌های به‌کار رفته در سپر اُدوسئوس چهار و در سپر آیاس هفت بوده، یعنی سپر آیاس سنگین‌تر و حمل آن سخت‌تر و بنابراین برای استفاده از آن در جنگ به نیروی بیشتری نیاز بوده است؛ هنگام تازش هکتور به سپاه آخاییان تنها آیاس جرات می‌کند به مصاف او برود؛ هنگامی که سپاه تروا نیروهای آخایی را به سمت دریا می‌رانند آیاس با مقاومت خود مانع از فروپاشی کشتی‌ها و تجهیزات می‌شود؛ همه‌ی اینها نشان می‌دهد آیاس در میدان جنگ از اُدوسئوس برتر است، اما چرا سلاح‌های شگفت‌انگیز بجا مانده از آخیلئوس نصیب آیاس نمی‌شود؟ 
آیا جز این است که ادوسئوس در ذکاوت و هوش، در قوه‌ی خرد و تصمیم‌گیری بر آیاس برتری دارد؟ 
در روایت اُوید ابتدا آیاس دلایل خود را که همگی مبتنی بر زور بازو و مربوط به فضیلت شجاعت هستند ذکر می‌کند، سپس اُدوسئوس شروع به سخن‌گفتن می‌کند و دلایل برتری عقل و هوش بر زور بازو را یک به یک برمی‌شمارد و در نهایت بزرگان پس از رایزنی مرده‌ریگ آخیلئوس را به اُدوسئوس می‌بخشند. حتی پیوند خونی آیاس و آخیلئوس (آیاس فرزند تلامون است و آخیلئوس فرزند پلئوس، پلئوس و تلامون برادرند) در تصمیم بزرگان آخایی تاثیری نمی‌گذارد. درست است که در اودیسه به تفصیل در باب این انتخاب توضیح داده نمی‌شود، اما ترجیح اُدوسئوس بر آیاس خود گویای همه چیز است‌.
دلیل دوم من متکی بر وجود نستور و اهمیت و جایگاه او در سپاه آخاییان است. نستور در ایلیاد فردی است پیر و فرتوت که چندان توان جنگ و سلاح‌ برگرفتن ندارد، حتی در میانهٔ جنگ در شُرف کشته شدن است که توسط دیومد نجات داده می‌شود، اما همهٔ اینها باعث نمی‌شود که او از جایگاهی رفیع و ممتاز نزد آخییان برخوردار نباشد. او در میان بزرگان آخایی جایگاه ویژه‌ای دارد، در هر مورد مهمی حتما باید نظر او پرسیده شود، چراکه او پیر و خردمند سپاه است. این نشان می‌دهد حتی هنگامی که قوای بدنی و فضایل جنگی شخص بکل زایل شده باشند اما او از فضایل عقلی بهره‌مند باشد، همچنان در میان بزرگان جای می‌گیرد. هر چقدر نیروی بدنی نستور تحلیل رفته نیروی عقلی او فزونی یافته و چون این فضیلت مانند زور بازو محدود به سن و سال جوانی نیست پس فضیلت عقلانی برتر است. 
بنابراین با توجه به این دو دلیل و احتمالاً دلایل و نشانه‌های دیگر می‌توان مدعی شد نزد هومر نیز فضایل عقلی بسیار مهم و ارزشمندند و فضایل بدنی در کنار فضایل عقلانی سودمند می‌شوند.