از مکتب فلسفی شیراز چه می‌دانیم - بخش دوم
تصوف
در خطه شیراز از دیرباز جایگاهی بس رفیع داشته است.
ظهور حلاج از بیضاء فارس در قرن سوم، ابن خفیف متوفای در قرن چهارم، شیخ ابواسحاق کازرونی متوفا در قرن پنجم و شیخ روزبهان بقلی فسایی در قرن ششم خود گواه این امر است که از قرن هفتم به بعد شیراز برج اولیاء لقب داشته و عرفای قرن هفتم و هشتم شیراز بی نیاز از شمارشند.
حکمت اشراق
با شرح استادانه علامه قطب الدین شیرازی بر حکمت الاشراق وارد حوزه شیراز شد و علامه دوانی و میرغیاث الدین منصور دشتکی هیاکل النور سهروردی را شرح کردند و در جهت اشاعه و ترویج فلسفه اشراق گام مهمی برداشتند.
فلسفه مشاء
نیز در این دوران رونقی ارزنده در شیراز دارد و به خصوص دشتکی ها در این زمینه تدریس و نگارشی داشته اند و شروح متعددی بر اشارات و شفا از آن‌ها باقی مانده است. سلسله حکمت اندوزی مکتب شیراز از دو طریق به علامه قطب الدین شیرازی و از آن جا به نجم الدین کاتبی و خواجه نصیرالدین طوسی می رسد.
مباحث کلامی و جدلی
نیز در حوزه شیراز در این دوران رونق فراوانی داشته است و سلسله متکلمان این حوزه به دو یا چند واسطه به خواجه طوسی، فخر رازی و غزالی می رسد. حواشی متعددی در حوزه شیراز بر کتاب تجرید خواجه نصیر الدین طوسی نگاشته شده که مهم ترین آن‌ها حواشی دوانی و دشتکی هاست.
بزرگ ترین و پردامنه ترین کتب کلامی یعنی مواقف قاضی عضدالدین ایجی، شرح مواقف میر سید شریف جرجانی و شرح مقاصد تفتازانی همه متعلق به مکتب شیراز است.
مباحث دقیق منطقی
نیز از دستاوردهای مکتب شیراز در این دوران است، ملا عبدالله یزدی صاحب حاشیه معروف بر تهذیب المنطق، بسیاری از کتب منطقی خود را در مدرسه منصوریه شیراز نوشته است.
رساله های متعددی که در حل معمای جزر اهم و یا پارادوکس دروغگو در حوزه شیراز نگاشته شده، ریزبینی و دقت نظر عقلی این حوزه را در این ایام نشان می دهد.
به هر حال سلسله مکتب عقلی شیراز از قطب الدین شیرازی شروع شده و به ترتیب با
میر سید شریف جرجانی
قوام الدین کربالی
دوانی و سید سند
غیاث الدین منصور دشتکی
فاضل خفری
جمال الدین محمود شیرازی
میر فتح الله شیرازی
محمود دهدار خفری ( مدفون در دارالسلام )
و محمد دهدار ( مدفون در حافظیه ) ادامه یافته و سرانجام به #ملاصدرا ختم می‌شود.
دکتر قاسم کاکایی، استاد دانشگاه شیراز
