مُحدَثات میرداماد

 میرداماد از بزرگان مکتب اصفهان درتلاش بود تا برای اثبات ابداعیّت و سرمدیّت و ازلیّت واجب الوجود، ثابت کند که همهٔ موجودات عالم از ممکنات، از ارکان اصلی گرفته تا ظهورات مادی، همگی مسبوق به عدم و حادث هستند. 

 

او استدلال می‌کند که وجود معلول وابسته به علتش است و بانظر به تقدّم ذاتی امور ذاتی به امور بیرون از ذات (عرضی)، پس معلول تاخر ذاتی از علت دارد، درنتیجه، اگر رابطهٔ معلول و علت رابطهٔ زمانی باشد، معلول، مُحدَث یا همان حادث خواهد بود. 

پس فقط آن معلولی حادث است که مسبوق به زمان و حرکت و تغیّر باشد.

 

 

بنابراین، مخلوق یا معلول اگر مسبوق به زمان نباشد، یا مسبوق به عدم مطلق است که آفرینشش ابداع خواهد بود، یا مسبوق به عدم غیرمطلق یا عدم مجامع است که  آفرینشش را احداث گویند. احداث یعنی ایجاد در زمان.

 

 

اگر مخلوق یا معلول مسبوق به زمان باشد، وجودش در زمان مسبوق به عدم زمانی آن و حادث خواهد بود. مراتب زمانی هم بدین ترتیب هستند:

 

سرمد

دهر

زمان

 

 

اقتباس از تاریخ فلسفهٔ اسلامی سیدحسین نصر و الیور لیمن، ج ۳.